Ο ρόλος του κρέατος στην εστίαση στην μετα-κορωνοϊού εποχή

Όλος ο κόσμος ανησυχεί για τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην υγεία και στην οικονομία, αλλά λίγοι έχουν σχολιάσει την προέλευση του ιού – τα άγρια ζώα. Είναι σαν να έχουμε ξεχάσει ότι το κυνήγι των απαγορευμένων ή σπάνιων ειδών ζώων προκάλεσε την πανδημία. Οι επιστήμονες λένε ότι το COVID-19 και το SARS – ένας από τους προηγούμενους κορωνοϊούς που εμφανίστηκε το 2003 – πρωτοεμφανίστηκαν στις «υγρές λαϊκές αγορές» ή Wet Markets της Κίνας. Η «υγρή αγορά» διαφέρει από τη «στεγνή αγορά» (έτσι τις ονομάζουν στα Κινέζικα) στο ότι, για παράδειγμα, η τελευταία πουλάει ρούχα ή ηλεκτρονικά είδη ενώ στην «υγρή» μπορεί κανείς να βρει μια μεγάλη γκάμα ζώων είτε ζωντανών είτε με τη μορφή κρέατος (ο όρος “υγρή” υπονοεί τη ροή αίματος από τα κρέατα). Τα ζώα σφάζονται συχνά μπροστά τον πελάτη, ερχόμενα σε επαφή με άλλα ζώα και με τον άνθρωπο σε ένα  περιορισμένο περιβάλλον. Έτσι λοιπόν μεταδίδονται σπάνιες αρρώστιες, κάτι που δεν θα γινόταν στη φύση αν δεν είχαμε παρέμβει εμείς φέρνοντας σε επαφή αυτά τα άγρια ζώα με εμάς.

Η καταστροφική γρίπη του 1918

Βέβαια το παραπάνω δεν είναι 100% ακριβές γιατί οι ιοί δεν προέρχονται μόνο από επαφή με άγρια ζώα αλλά και με εκτρεφόμενα ζώα. Ας ρίξουμε μια ματιά στους πιο πρόσφατους επικίνδυνους ιούς: πριν από περίπου 100 χρόνια,
εμφανίστηκε η Ισπανική Γρίπη, τύπου H1N1, και σκότωσε μέχρι 50 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο το κόσμο. Επιστήμονες στην Οξφόρδη θεωρούν ότι ξεκίνησε ο ιός από πουλερικά, μεταφέρθηκε στους χοίρους και μετά στον άνθρωπο.

Ο πιο περίπλοκος ιός του 20ου αιώνα προήλθε από χιμπατζή

Να μην ξεχνάμε επίσης ένα από τους πιο καταστροφικούς ιούς για τον οποίο χρειάστηκε δεκαετίες για να βρεθεί θεραπεία (και ακόμα όχι εμβόλιο): τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο HIV μεταδόθηκε στον άνθρωπο μέσω των κυνηγών στη Δυτική Αφρική που έτρωγαν κρέας από χιμπατζή.

Η γρίπη των χοίρων, η φημισμένη Η1Ν1

Πιο πρόσφατα, το 2009, εμφανίστηκε μια γρίπη όπου αρχικά αναγνωρίστηκε ως γρίπη των χοίρων και μετέπειτα μετονομάστηκε Η1Ν1 «γιατί ο ιός περιέχει γονίδια των πτηνών και των ανθρώπων σε έναν συνδυασμό που δεν είχε εμφανιστεί μέχρι τότε» σύμφωνα με την Επιτροπή Λοιμώξεων του ΥΓΕΙΑ. Σύμφωνα με έρευνα από το έγκριτο ιατρικό περιοδικό Lancet αυτός ο ιός μπορεί να σκότωσε μέχρι 575.000 άτομα μεταξύ 2009 και 2010.

Ο Έμπολα: άλλος φοβερός ιός από νυχτερίδες και χιμπατζήδες

Το 2014 εμφανίστηκε ο αιμορραγικός πυρετός Ebola που ευθύνεται για περίπου 4.500 καταγεγραμμένους θανάτους επί των περίπου 9.000 κρουσμάτων σε επτά χώρες, κυρίως στην Κεντρική Αφρική. O ιός προήλθε από την κατανάλωση νυχτερίδων, και πολύ πιθανόν, χιμπατζήδων, γοριλών, μπαμπουίνων, και άλλων άγριων ζώων.

Ο ιός Ζίκα. Από μαϊμούδες σε κουνούπια

Το 2014 ο ιός Ζίκα, που είχε εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε μαϊμούδες στην Ουγκάντα το 1947, προκάλεσε στη Βραζιλία επιδημία μέσα από τα τσιμπήματα κουνουπιών. Ο ιός, για τον οποίο δεν έχει βρεθεί ακόμη εμβόλιο, προκάλεσε μικροκεφαλία και εγκεφαλικές βλάβες σε έμβρυα μέσα από τον πλακούντα των εγκύων γυναικών, … άλλο ένα ξεκάθαρο μήνυμα να απομακρυνθούμε από τα πρωτεύοντα ζώα (όπως μαϊμούδες και γορίλες), να μην εισβάλλουμε στα οικοσυστήματά τους, και να μην κυνηγούμε ζώα που τρώνε κουνούπια (πουλιά, ψάρια, χελώνες, βάτραχοι, κλπ.).

Νόσος των τρελών αγελάδων

Μία νόσος που δεν ήταν ιός αλλά προκάλεσε μεγάλη ανησυχία είναι η νόσος των τρελών αγελάδων (πιο επίσημα σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών). Εμφανίστηκε πρώτα στο Ηνωμένο Βασίλειο και προέκυψε όταν κτηνοτρόφοι ανακάτεψαν ζωικά υπολείμματα στη τροφή των χορτοφάγων αγελάδων, ένα ανθρώπινο λάθος και μία ανώμαλη παρέμβαση στη φύση της αγελάδας που προκάλεσε απίστευτα προβλήματα σε εκατομμύρια ζώα. Στο τέλος ανάγκασε τη χώρα να θανατώσει 4,4 εκατομμύρια αγελάδες, μόνο και μόνο επειδή ήθελαν οι κτηνοτρόφοι να επιταχύνουν την βιομηχανική παραγωγή γαλακτοκομικών και βοδινού κρέατος (επιπλέον της χρήσης αντιβιοτικών και ορμονών που δίνονται στα ζώα). Η νόσος αυτή τράβηξε την προσοχή όταν εκδηλώθηκε στον άνθρωπο ως μια νέα μορφή σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας που λέγεται Creutzfeldt-Jakob, μία ασθένεια που πάντα καταλήγει σε θάνατο.

Το συμπέρασμα

Η ανεξέλεγκτη κατανάλωση των ζωικών προϊόντων πρέπει να σταματήσει γιατί η απελευθέρωση ιών αλλά και οι γενικότερες επιπτώσεις στο πλανήτη είναι προφανείς. Ενώ κάποιοι έχουν κατανοήσει την ανάγκη να ελαττώσουμε σημαντικά το κρέας ώστε να σώσουμε το περιβάλλον και να ενισχύσουμε την υγεία μας, η κατανάλωση κρεάτων αυξήθηκε πολύ τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο.

Ήδη πριν την εμφάνιση του COVID-19, μία πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή έδειξε πώς οι γεωργικές μέθοδοι και κυρίως η εντατική
κτηνοτροφία συνδράμουν στην άνοδο της θερμοκρασίας στη Γη. Σύμφωνα με τον ερευνητή Ρέγιες Τιράντο από το ερευνητικό εργαστήριο της Greenpeace στο Πανεπιστήμιο του Έξιτερ στην Αγγλία, απαιτείται η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και των τρόπων καλλιέργειας.

Σε ένα άρθρο από τις 24 Μαρτίου 2020 στο αναγνωρισμένο περιοδικό Scientific American με τίτλο «Μια βασική αιτία πανδημιών που λίγοι άνθρωποι σκέφτονται» ο Paul Shapiro γράφει, «Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας σχετικά με το είδος των πανδημιών που μπορεί να προκαλούμε εμείς οι ίδιοι μέσα από τις επικίνδυνες χρήσεις των ζώων”. Ενώ η Κίνα επίσημα απαγόρευσε τις «υγρές λαϊκές αγορές», αυτές οι αγορές στο Γιουχάν ξαναλειτούργησαν μόλις ο ιός κάπως ελέγχθηκε.

Πέρυσι η Greenpeace δήλωσε ότι «Οι αγροχημικές εταιρείες και η βιομηχανική γεωργία δηλητηριάζουν το διατροφικό μας σύστημα. Καταστρέφουν το κλίμα, τα δάση, τα ποτάμια και τους ωκεανούς μας μόνο και μόνο για να μας δώσουν προϊόντα κακής ποιότητας, χωρίς τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας. Αν συνεχίσουμε να μένουμε σιωπηλοί, δεν θα μπορέσουμε να το διορθώσουμε.» Πλέον, μπορούμε να προσθέσουμε στη λίστα και τις λαϊκές αγορές με άγρια και άλλα ζώα, δημιουργώντας την τέλεια καταιγίδα με τον επόμενο ιό.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ισχύει η πρόσφατη συμβουλή της Greenpeace για τη κατανάλωση κρέατος: «θα πρέπει να μειωθεί κατά 71% έως το 2030 και κατά 81% έως το 2050». Αν δεν ακούσουμε τους επιστήμονες και τα μηνύματα του πλανήτη, θα ανοίξουμε ξανά το κουτί της Πανδώρας και μπορεί να είναι χειρότερο από τον κορονοϊό.

Τι μπορεί να κάνει ο κλάδος της εστίασης;

Η εστίαση στον τουρισμό πρόκειται να αλλάξει παγκοσμίως μετά την πανδημία, και πρέπει να ακολουθήσουμε γρήγορα τις εξελίξεις. Οι τουρίστες και οι καταναλωτές ήδη απαιτούν πιο αειφόρους μεθόδους παραγωγής και πιο αειφόρες εφοδιαστικές αλυσίδες. Επίσης έχει ξεκινήσει η ενημέρωση των καταλυμάτων εναλλακτικού και οικολογικού τουρισμού και ενδιαφερόμενοι από τον κλάδο της εστίασης μέσω της πλατφόρμας www.ecotourism-greece.com και του πράσινου οδηγού www.green-guide.gr για τουριστικές επιχειρήσεις. Για να το πετύχουμε αυτό, μπορούμε να ακολουθήσουμε τις παρακάτω συμβουλές:

• Να στραφούμε προς μια πιο μεσογειακή και χορτοφαγική κουζίνα, μειώνοντας το κρέας (το σύστησε πρόσφατα και ο λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας)
• Να προσφέρουμε στους πελάτες μεγαλύτερη ποικιλία πρωτεΐνης μέσα από χορτοφαγικά πιάτα (π.χ. πιάτα με όσπρια, μανιτάρια, κινόα, φαγόπυρο και ξηρούς καρπούς)
• Να προέρχεται το κρέας της διατροφής μας από κτηνοτροφία ελευθέρας βοσκής και ιδανικά από κοντινές οικογενειακές φάρμες, στις οποίες δε συνωστίζονται χιλιάδες ζώα σε μικρές εκτάσεις, προκαλώντας αρρώστιες
• Να διαλέξουμε προμηθευτή ή κρεοπωλείο που ακολουθεί πιο υπεύθυνες και ηθικές πρακτικής σφαγής
• Να σιγουρευτούμε ότι τα γαλακτοκομικά προέρχονται από φάρμες που σέβονται τα ζώα, προτιμώντας αυτά που παράγονται με γίδινο ή κατσικίσιο γάλα (που είναι πιο υγιεινά και πιο φιλικά προς το περιβάλλον) και όχι αυτά από αγελαδινό γάλα
• Να μην καταναλώνουμε κανενός είδους κρέατος από μη συνηθισμένα ζώα και ειδικά τα εισαγόμενα
• Να μην αγοράζουμε ζωικά προϊόντα και θαλασσινά από λαθροκυνηγούς και ψαράδες που δεν σέβονται το περιβάλλον και τα απειλούμενα είδη.